โรคหลอดเลือดแข็ง-กลไกการเกื้อหนุนการเกิดพยาธิสภาพ (จาก..หนัง..สือรู้สู้โรค)
โรคหัวใจเป็นโรคที่คนไทยเป็นกันมากขึ้น เมื่อเทียบกับไม่กี่สิบปีก่อน โรคหัวใจในที่นี้ หรือที่เข้า
ใจกันทั่วๆ ไปคือ โรคที่มาจากหลอดเลือดแข็งตีบ และมีการอุดตันตามมา หลอดเลือดเเดงที่ไปเลี้ยง
หัวใจ มีชื่อว่า โคโรนารี โรคนี้จึงเรียกอีกชื่อว่า โรคหัวใจโคโรนารี
โรคหัวใจ เป็นสาเหตุที่ทำให้เสียชีวิตเป็นอันดับ 2 ในคนไทย และน่าจะเป็นสาเหตุเสียชีวิตอย่าง
ฉับพลันไม่ทันได้ตั้งตัวเป็นอันดับ 1 การเสียชีวิต เช่นนี้เป็นสิ่งที่น่าตระหนักอย่างยิ่ง ทั้งตัวเอง และผู้
ใกล้เคียง โอกาสที่จะเกิด เช่นนี้มีบ่อยพอสมควร
โรคหลอดเลือดแข็งเป็นภาวะ ที่เกิดได้กับหลอดเลือดแดงทุกเส้น เมื่อเกิดกับหลอดเลือดที่ไปเลี้ยง
หัวใจ หรือสมอง ซึ่งเป็นอวัยวะสำคัญก็ทำให้ถึงแก่ชีวิตได้ง่าย หรือเป็นอัมพาต อัมพฤกษ์ ตามมา หาก
เกิดกับอวัยวะที่ไม่สำคัญอาจมีอาการไม่มาก และไม่ถึงกับชีวิต
สถิติที่น่าสนใจ...
โรคนี้เป็นตั้งแต่เด็ก แต่ใช้เวลาเป็นสิบๆ ปี กว่าจะมีอาการ หรือไม่มีอาการแต่ปรากฎตัวก็ทำให้เสียชีวิต
เลยดังกล่าวแล้ว จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่เราต้องป้องกันด้วยทุกวิถีทาง เพราะเป็นโรคที่ป้องกันได้ และเมื่อเป็น
แล้วก็บำบัดใหเฟื้นคืนสภาพได้ทุกระยะของโรค เนื่องจากมีข้อมูลทางพยาธิวิทยา ว่าเป็นโรคที่เกิดมากขึ้น
กับคนในทุกภูมิภาคของโลก ดังเป็นที่ประจักษ์แก่หลายๆ ท่าน ว่ามีคนรู้จักต้องเสียชีวิตด้วยโรคนี้อยู่บ่อยๆ
การเรียนรู้ถึงพยาธิสภาพกลไกการเกิดโรค และบริบทอื่นๆ เช่นระบาดวิทยาของโรค เรื่องราวความเป็น
ไปนั้น ทำให้เราเข้าใจโรคนั้นๆ ได้ดีขึ้น ที่สำคัญพยาธิสภาพที่เป็นผลจากสาเหตุที่ก่อให้เกิดการอักเสบนั้น
ผู้เขียนขอนำเสนอให้ง่ายที่จะเข้าใจ และเห็นว่าถ้าผู้อ่านได้เรียนรู้ข้อมูลทางวิชาการเหล่านี้บ้าง จะเป็น
ประโยชน์อย่างยิ่งที่จะเข้าใจเรื่องราวของหลอดเลือดได้กว้างขึ้น
ปัจจุบันยอมรับกันว่า "การอักเสบเป็นขบวนการที่ทำให้หลอดเลือดแข็งไม่ใช่จากความชราภาพ"
สาเหตุที่ทำให้หลอดเลือดอักเสบนั้นมีมากมาย บ้างก็เป็นที่ยอมรับ และเข้าใจกลไกอย่างดี แต่บางสาเหตุ
กลับไม่ค่อยมีผู้สนใจแม้แต่แพทย์เอง ขอนำเสนอสาเหตุต่างๆ ที่สามารถค้นมาได้เพื่อจะได้เข้าใจเรื่องทั้ง
หมดได้ดีขึ้น ซึ่งเป็นกลไกที่เกี่ยวเนื่องทางชีวเคมี ภูมิคุ้มกัน สรีรวิทยา และอื่นๆ เหล่านี้เป็นระบบที่ธรรมชาติ
มีไว้ให้ร่างกายปรับแต่งให้เกิดสมดุล ขบวนการเหล่านี้ประกอบด้วยกลไกทางชีวเคมี เกิดขึ้นเป็นร้อยเป็นพัน
ปฏิกิริยาที่เป็นไปตามแนวทางที่ธรรมชาติได้กำหนดไว้แล้ว การย่อยปรับแต่ง การรักษาดุลยภาพในภาวะ
หลอดเลือดอักเสบ ก็คือ การซ่อมแซม แต่การซ่อมแซมกลับเป็นผลเสีย เพราะทำให้ผนังหลอดเลือดส่วนนั้น
ขรุขระหนาขึ้น ความอ่อนนุ่มลดลง และรูแคบตีบ การที่ร่างกายพยายามจะรักษาสมดุลกลับกลายเป็นว่าทำให้
เสียสมดุลเอง ทั้งนี้ น่าจะเกิดจากข้อบกพร่องอื่นๆ ที่เกื้อหนุนให้เป็นไปเช่นนั้น เช่น ขาดสารอาหารที่จำเป็น
หรือวิตามินบางอย่าง หรือมีต้นเหตุแห่งปัญญารุนแรงมาก และยังไม่ได้ขจัดออกไป
พันธุกรรม ก็เป็นตัวกำหนดที่สำคัญ...
พันธุกรรมเป็นปัจจัยกำหนดความเป็นไปที่สำคัญของแต่ละบุคคล ที่เกี่ยวกับหลอดเลือด คือ เป็นตัวกำหนด
การย่อยปรับแต่งไขมันชนิดต่างๆ จากอาหารที่รับประทาน บางคนจึงมีคอเลสเตอรอลดี เอชดีแอล สูงกว่าอีก
คนหนึ่ง ในขณะที่รับประทานอาหารเหมือนกัน ยีนทำหน้าที่ปฏิสัมพันธ์กำกับตัวเรา กับสิ่งแวดล้อมซึ่งรวม
อาหารด้วย พันธุกรรมจึงมีผลต่อ หรือเป็นปัจจัยเสี่ยงถึง 45% ส่วนวิธีการดำเนิน (วิถี)ชีวิต หรือภาวะแวดล้อม
เป็นปัจจัยเสี่ยง 15% และอีก 40% นั้นไม่ทราบแน่ชัด เราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงพันธุกรรมได้ แต่เราปรับ
เปลี่ยนวิถีชีวิตได้แม้เป็นปัจจัยเพียง 15% ก็ตามสู้ผลสำเร็จได้
ก่อนที่จะเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับพยาธิสภาพของหลอดเลือดเเข็ง ขอกล่าวถึงหลอดเลือดแดงปกติก่อน
หลอดเลือดแดง เป็นท่อนำเลือดไปเลี้ยงทั่วร่างกาย โดยมีหัวใจต้องสูบฉีดเลือดวันละ 7,500 ลิตร หลอด
เลือดเป็นสิ่งมีชีวิตไม่เหมือนท่อน้ำเทฟลอน หลอดเลือดแดงมีความยืดหยุ่นอ่อนนุ่ม ปรับเปลี่ยนยืดหดตัว
ได้แล้วแต่สถานการณ์ เพราะเป็นสิ่งมีชีวิต หลอดเลือดแดงมีโครงสร้างเป็นเนื้อเยื้อ 3 ชั้น ชั้นใน เป็นเซลล์
เยื่อบุเรียบลื่นทำให้เลือดไหลผ่านได้ดี ชั้นกลาง ประกอบด้วยกล้ามเนื้อชนิดเรียบ เป็นชั้นที่ทำให้หลอดเลือด
หดตัว-ขยายตัวได้ ชั้นนอก เป็นแผ่นใยปกคลุม ระหว่างชั้นใน และชั้นกลางมีเนื้อเยื้อเชื่อมประสาน
หรือเกี่ยวพัน ที่เรียกว่า คอลลาเจน แทรกอยู่ช่วยให้หลอดเลือดมีคุณภาพแข็งแรง ยืดหยุ่น กลมกลืนปรับ
เปลี่ยนได้ตามสถานภาพ การบำรุงให้หลอดเลือดทรงสภาพจึงต้องทำองค์ประกอบเหล่านี้โดยเฉพาะ
คอลลาเจนให้สมบูรณ์ด้วย จะเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดการอักเสบ หรือบาดเจ็บได้ง่าย แน่นอนการป้องกัน
และรักษาที่สาเหตุของการอักเสบโดยตรงย่อมจำเป็นอยู่แล้ว
ปัจจุบัน แพทย์ และนักวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่เชื่อว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดหลอดเลือแข็ง นั้นมาจากการ
อักเสบ และต้นเหตุหลักของการอักเสบนั้น เป็นเพราะ LDL ถูกออกซิไดส์ เกิดออกซิไดส์แอลดีแอล ที่เป็นดังนี้
ส่วนหนึ่งเพราะมีระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ทฤษฎีนี้จึงเป็นไปในแนวทางของ"สมมุติฐานคอเลสเตอรอล"
แต่มีอีกสมมุติฐานหนึ่ง กล่าวลึกลงไปว่า การที่หลอดเลือดจะเกิดการอักเสบได้นั้น เป็นเพราะผนังหลอดเลือด
อ่อนแอ ทำหน้าที่ไม่สมบูรณ์ โดยเฉพาะชั้นเยื่อบุ ซึ่งสัมผัสกับเลือดตลอดเวลาทำให้เกิดการบาดเจ็บได้ง่าย
เมื่อเกิดขึ้นก็เริ่มขบวนการอักเสบตามมา กล่าวได้ว่าที่เป็นดังนี้ เพราะหลอดเลือดเสียสมดุลของสภาพแวดล้อม
ภายใน การเกิดโรคนี้จึงเป็นไปตามทฤษฎีองค์รวม ที่ทำให้ความสำคัญของสิ่งแวดล้อมภายใน ผู้เขียนขอเรียก
กลไกอธิบายการเกิดภาวะหลอดเลือดเเข็งตามแนวทางนี้ว่า"สมมุติฐานสมดุลของสภาพแวดล้อมภายใน" หรือ
อาจเรียกชื่อให้ตรงประเด็นว่า"สมมุติฐานผนังหลอดเลืออ่อนแอ หรือทำหน้าที่บกพร่อง"
(จาก..หนังสือ รู้สู้โรค)
พิมพ์ครั้ง : ที่ ๔
ศ.นพ.เฉลียว ปิยะชน...
หน้าแรก
บทความ
เว็บบอร์ด